Ekrem Murat ZAMAN : ZONGULDAK’TA BİR BELÇİKALI MÜHENDİS..

Ulysse Fromont'un kızları Janine ile Anne-Marie’nin Seyahat günlüğü..

 Fotoğraf :Madame Christine

Degardin koleksiyonlarından Ulysse Fromont (1897- 1972)

Ulysse Fromont, 11 Haziran 1897'de Dour'da doğdu. Sainte-Cécile korosunun yöneticisi Victor Fromont ile Chevalières eserlerinin yöneticisi Albert Dufrasne'nin torunu. Önce Dour'daki Sainte-Union'da öğrenci, ardından Kain'deki Notre-Dame de la Tombe Koleji'nde stajyer oldu. Birinci Dünya Savaşı sırasında Mons üniversiteleri kapatılınca Mons'taki Cizvit Koleji'nde kurslar aldı. 1915 yılına kadar kimya laboratuvarlarında ve mantık derslerinde yer aldı. Daha sonra Dour Industrial School'da endüstriyel muhasebe okudu.  

1919'da École des Mines'de eğitimine devam etti. 1922 yazında Elouges'deki Ferrand kömür madeninde staj yaptı ve 1923'te inşaat mühendisi olarak mezun oldu.

1920'de, Alix Lejeune ile tanıştı ve 1926'da Alix ile evlendi. Kızları, Janine 1928'de ve Anne-Marie 1930'da doğdu. 

1923'ten 1924'e kadar askerliğini yaptı ve 1924'te West Mons kömür madenlerine alt mühendis olarak atandı. Önce Dour'da, ardından

1926'da Frameries'deki Crachet kömür madenlerinde, 1932'de Heribus'ta çalıştı. Hyon'daki kömür madenleri ve 1935'te Levant ve Flénu Products kömür madenlerinde çalıştı.

Ulysse Fromont, Türkiye İş Bankası'na bağlı Türkiş şirketinin Zonguldak'taki kömür madenlerini geliştirmek üzere iki yıllık bir sözleşmenin ardından iki aylık bir izinle işe alınmış. Tüm bagajlar için: 3 sandık ve 2 valiz. Simplon-Orient-Express treni ile Paris'ten İstanbul'a yolculuğu 2 gece 3 gün sürmüş. Aile İstanbul'da Tokatlıyan otelinde kalmış. Vapurla Zonguldak'a ulaşmaları gerekiyor, 24 saatlik bir seyir planlanıyor. Aile Aksu vapura binerler. Boğaz'ı geçtikten sonra, gemi, şiddetinde son derece nadir bir fırtınanın şiddetlendiği Karadeniz'e girer. Ulysse Fromont ve kızı Janine, bir kamarada, eşi ve kızı Anne-Marie, başka bir kamarada, dördü de deniz tutar. Fırtına yüzünden Zonguldak'a yanaşacağını bilemeyen kaptan, vapuru Ereğli limanın önünde durdurmaya karar verir ve Zonguldak yolcuları oraya indirilirler. Önce büyük bir kayıkta, ardından bir teknede iki transferden sonra aile, bavullarıyla oldukça eski püskü bir otele yerleşir. Üç gün sonra fırtına biraz diner ve motorbotla ve durgun denizde üç saat boyunca aile sonunda Zonguldak'a ulaşır. Bu yolculuk 6 gün sürdü. Sayın Nadir Hakkı Önen ve Belçikalı müdür yardımcısı Sayın Raoul Lefèvre onları çok sıcak karşılarlar.

1938 yılından 1942 yılı Ekim ayına kadar Zonguldak’ta yaşıyorlar. Babları Ulysse Fromont, önce 1938 – 1941 yılları arasında Üzülmez ’de TÜRKİŞ 63 Ocaklarında çalışıyor ve Üzülmez ‘de oturuyorlar. Daha sonra babalarının işi gereği Kozlu’ya taşınıyorlar. Ulysse Fromont, 1941’den sonra 2 yıl da Kozlu’da KÖMÜRİŞ ocaklarında çalışıyor.  Seyahat günlüklerindeki Zonguldak yılları hakkında aldıkları notlar, aşağıdaki şekilde:

1938: Zonguldak'ta "63" numarada (Üzülmez) oturuyoruz. Türkçe öğreniyoruz. Hizmetçimizin adı Ayşe, okuma yazma bilmiyor. Annem ona adını imzalamayı öğretiyor. Bize çok bağlı, ama aynı zamanda çok batıl inançlı. 
Not: Bir şehirden diğerine hareket eden herhangi bir yabancı, ayrıldığını ve geldiğini polise bildirmek zorundaydı. Herhangi bir ihmal yaptırıma tabi tutuldu ve tekrarlanması halinde sınır dışı edilmeye yol açabilir. 

1939: Annemiz ve biz (Anne-Marie ve Janine), Orient-Express treniyle Haziran'da Belçika'ya döndük. Babam bir ay sonra tatiller almak için bize katılıyor. İki ay kalır ve Eylül'de yalnız döner. Babam bize telgraf çekti, savaştan korktunu yazar ve Aralık 1939'da (Anne-Marie'nin zatürreesinden sonra) Türkiye'ye döndük. 
Aralık 1939'un Sonu : Türkiye'nin doğusundaki Erzincan'da deprem - 20.000 ölü.

1940 : 10 Mayıs - savaş ilanı, Fromont aile Zonguldak'ta kalır ve Ulysse Fromont Türkiş için çalışır. 1 Ekim 1940'tan itibaren Ulysse Fromont'un kızları Fransız konsolosluğunda ders alırlar, Fransız ailelerden gelen diğer öğrenciler arasında Fransız konsolosu Louis Lagarde'ın çocukları Jean ve France Lagarde vardı. Peder Alexandre (Peder Alexandre Pierre Péchayre, Zonguldak’ta 1938-1957 senelerinde Varsayımcı misyoner) ve Kardeş Séverin bizim öğretmenlerimizdir. 

1941: Kozlu, yeni taşınma, aynı şirketin başka bir genel merkezi. Eylül'de annem İstanbul'da (Yavas Paşa Caddesi) bir daire kiralıyor ve oradaki Notre-Dame-de-Sion okuluna gidiyoruz. 

1942: 9 Şubat'ta Kozlu'da Babamız ile aynı evde oturuyoruz, sonra yeniden Babamız Zonguldak’ta çalışıyor (ikisi +- 6 km) ama Kozlu evinde kalıyoruz. Ekim ayında babam durumunu değiştirdi ve İzmir yakınlarındaki Soma'ya doğru yola çıktık. Uzun bir yolculuk: Zonguldak'tan İstanbul'a gittik, birkaç gün kaldık, ardından vapurla Marmara Denizi'ni geçerek Bandırma'ya ve son olarak da trenle Soma'ya gittik. Köy ovadadır ancak linyit madenleri ve personel evleri deniz seviyesinden 950 metre yüksekliktedir. Orada güzel bir evimiz var.

“Erol Bostancı’nın Belçika’dan desteğiyle”