2026 Sonrası Yeni Dönem: Esnaf Odaları Defter Tutarsa Ne Olur?

2026 yılı itibarıyla basit usulde defter tutan esnafın işletme hesabına geçmesi halinde, bu defterlerin esnaf odaları tarafından da tutulabilmesine imkân tanınacağı yönündeki düzenleme, ilk bakışta esnaf lehine bir kolaylık gibi algılanabilir. Ancak konu, yalnızca defter tutmaktan ibaret değildir. Vergi sistemi bir bütündür ve bu bütünün her parçası uzmanlık, sorumluluk ve denetim gerektirir.

Bugüne kadar işletme hesabı esasına göre defter tutma faaliyetleri Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler (SMMM) tarafından yürütülmektedir. Bu meslek, yalnızca defter kaydı yapmakla sınırlı olmayıp; vergi mevzuatının doğru uygulanmasını, beyanların zamanında ve eksiksiz verilmesini ve mükellefin kamusal yükümlülüklerinin doğru şekilde yerine getirilmesini kapsar.

Mesleki Yetkinlik ve Sorumluluk Sorunu

Esnaf odalarında çalışan yetkili ve sorumlu bir mali müşavir bulunmadığı dikkate alındığında, bu defterlerin odalar tarafından tutulması ciddi aksaklıklara yol açabilecektir. Çünkü muhasebe ve beyan süreçleri, mesleki yeterlilik belgesi, disiplin sorumluluğu ve meslek etiği gerektirir. SMMM’ler, yaptıkları işlemlerden hem idari hem de cezai olarak sorumludur. Bu sorumluluk mekanizmasının odalar nezdinde nasıl işleyeceği ise belirsizdir.

Devlet Açısından Vergi Kaybı Riski

Öte yandan, esnaf odalarının KDV mükellefi olmaması ve stopaj mükellefiyetlerinin bulunmaması, devlet açısından önemli bir gelir kaybı riskini de beraberinde getirmektedir. Serbest muhasebeci mali müşavirler tarafından sunulan hizmetler KDV’ye tabi iken, aynı hizmetin odalarca verilmesi halinde bu vergisel yükümlülükler ortadan kalkacaktır. Bu durum, hem KDV hem de gelir vergisi yönünden kamu zararına yol açabilecektir.

Dijital Uygulamalar ve Beyan Süreçleri

Günümüzde muhasebe faaliyeti artık sadece defter yazmaktan ibaret değildir.
Aşağıdaki işlemler yüksek düzeyde teknik bilgi ve güncel mevzuat takibi gerektirir:

• e-Fatura
• e-Arşiv Fatura
• e-İrsaliye
• e-Serbest Meslek Makbuzu
• Gerçek Faydalanıcı Bildirimi
• SGK Bordroları
• Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi
• KDV Beyannamesi
• Geçici Vergi Beyannamesi

Bu işlemlerin esnaf odaları tarafından yürütülmesi, hem gecikmelere hem de hatalı beyanlara neden olabilecek; sonuç olarak mükellefler cezalarla karşı karşıya kalabilecektir. Yaşanacak her aksaklığın bedelini ise ne yazık ki esnaf ödeyecektir.

Sonuç

Vergi sistemi, iyi niyetle yapılan ama altyapısı yeterince düşünülmemiş düzenlemeleri kaldırmaz. Esnafı korumak adına atılan adımların, uzun vadede hem esnafa hem de devlete zarar vermemesi gerekir. Muhasebe hizmetlerinin, bu alanda eğitim almış, yetkilendirilmiş ve sorumluluk taşıyan Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler tarafından yürütülmesi; kayıt dışılığın önlenmesi, vergi adaletinin sağlanması ve dijital dönüşümün sağlıklı işlemesi açısından vazgeçilmezdir.

Unutulmamalıdır ki; muhasebe yalnızca bir defter değil, kamu güveninin temel taşlarından biridir.

Kahraman Mükellef
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir